Inwestycje gminne

Określenie „zadłużył gminę!” jest prawdopodobnie nie tylko najczęściej używanym, ale też najskuteczniejszym sposobem ataku na urzędującego wójta w każdej gminie zarówno w czasie kampanii wyborczej, jak też przy jakiejkolwiek dyskusji. Jest to tym bardziej skuteczne im mniejsza jest wiedza słuchaczy (a często i samego mówcy) o problemie finansów samorządowych. Korzystając z rankingu opublikowanego przez Pismo Samorządu „Wspólnota” przedstawiamy ranking zmian zadłużenia w latach minionej kadencji… Tworząc nasz powiatowy ranking uwzględnilismy tylko gminy wiejskie.

Przez wiele lat poziom zadłużenia samorządów dynamicznie wzrastał ale od pewnego czasu tendencja jest odwrotna. Szczyt zadłużenia zanotowano w końcu 2014 roku, a więc u progu zakończonej niedawno kadencji władz samorządowych. Od tego momentu poziom zadłużenia maleje. Bardzo powoli, ale jednak. W końcu 2017 roku (danych na koniec ubiegłej kadencji jeszcze nie ma) spadło do poziomu najniższego od 2010 roku. Warto podkreślić, że zmiana zachodząca w samorządach to trend odmienny od tendencji dotyczącej budżetu państwa i w ogóle całego długu publicznego. Przyczyny tego zwrotu są złożone. Mieści się w nich kilkuletnie spowolnienie w wydawaniu środków z programów unijnych, związane z pożyczaniem pieniędzy na wkład własny lub na prefinansowanie. Dochodzi do tego spadająca nadwyżka operacyjna w budżetach samorządowych, co przekłada się z kolei na zmniejszającą się zdolność kredytową – zarówno tę rozumianą ekonomicznie, jak i prawnie – w świetle art. 243 ustawy o finansach publicznych.

Jako punkt początkowy rankingu został wybrany rok 2014. Z jednej strony jest to moment, w którym poziom zadłużenia w skali kraju był najwyższy. A jednocześnie był to początek ostatniej kadencji samorządowej. Poziom zadłużenia na koniec 2014 roku (wyrażony jako procent budżetu każdej JST) został porównany z zadłużeniem na koniec 2017 r. Innymi słowy pytamy o to, jak w poszczególnych gminach, powiatach i województwach zmieniał się poziom długu. Wartości ujemne wskaźnika oznaczają spadek (wyrażony w punktach procentowych), a wartości dodatnie – wzrost zadłużenia (także w punktach procentowych). Przykładowo, jeśli w jakiejś gminie wskaźnik zadłużenia na koniec 2014 roku wynosił 51 procent, a pod koniec 2017 r. – 39 procent, to wartość naszego wskaźnika wynosi -12. W rankingu zostały uwzględnione 1555 gmin wiejskich, a im niższe miejsce w rankingu tym większy postęp w obniżaniu zadłużenia. Z drugiej jednak strony, postęp w obniżaniu zadłużenia jest bardzo często efektem wstrzymania bądź nierealizowania inwestycji. I dlatego, zawsze należy zadać sobie pytanie o to, co jest ważniejsze: jak najlepsze miejsce w rankingu obniżania zadłużenia czy realizowane inwestycje?