Rada Gminy Nowy Żmigród

17 października br. o godz. 13-tej rozpocznie się sesja Rady Gminy Nowy Żmigród. Nie wiadomo, czy jest to ostatnia sesja w tej kadencji, która formalnie kończy się 16 listopada ale sesja zapowiada się niezwykle interesująco ze względu na jeden punkt: uchwały w sprawie sposobu wykonania obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Procedowanie tej uchwały nie jest przedwyborczym sposobem na pozyskanie sobie dodatkowych głosów elektoratu, ale wynikiem nowelizacji przepisów mających na celu zwiększenie udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, co skutkowało wprowadzeniem do ustawy o samorządzie gminnym art. 41.a.

Zgodnie z treścią tego artykułu, Rada Gminy określa w drodze uchwały: szczegółowe zasady wnoszenia inicjatyw obywatelskich, zasady tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych, zasady promocji obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych, formalne wymogi, jakim muszą odpowiadać składane projekty, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy. Byśmy się dobrze zrozumieli: celem wprowadzenia art. 41.a było zwiększenie udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania. Praktycznej realizacji tych działań ma służyć obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, gdzie grupa obywateli po utworzeniu komitetu inicjatywy uchwałodawczej, napisaniu projektu uchwały i zebraniu 200 podpisów (w przypadku gminy Nowy Żmigród) może wystąpić do Rady Gminy o przyjęcie takiej czy innej uchwały. Bardzo szczytna idea, która z mieszkańców mających znaczenie wyłącznie w czasie wyborów ma uczynić podmiot, który może swoje propozycje zgłaszać w trakcie kadencji. I w najbliższą środę Rada Gminy, jak zawsze z ogromną troską i głębokim zrozumieniem tematu, pochyli się nad projektem. Ale zanim to uczyni Rada Gminy, przedstawimy naszą własną analizę. Projekt uchwały, jak i wszystkie pozostałe materiały, można znaleźć w załączniku.

Pierwszy punkt, który budzi nasze wątpliwości zawarty jest w § 5, który brzmi: Komitet może utworzyć grupa co najmniej 15 mieszkańców, posiadających czynne prawo wyborcze do Rady Gminy, którzy złożyli pisemne oświadczenie o przystąpieniu do Komitetu zawierające imię i nazwisko, PESEL, adres zamieszkania, datę podpisania oświadczenia. Zacznę od końca: powinno być do "organów Gminy", a nie "do Rady Gminy". A teraz clou programu. Oczywistą oczywistością jest, że im większa wymagana liczba członków Komitetu Inicjatywy Uchwałodawczej, tym większy problem z ukonstytuowaniem się takiegoż Komitetu. Taka liczba zatem stanowi tzw. barierę wejścia i celem takiego zapisu jest, nazywając rzecz po imieniu, utrudnienie stworzenia takiegoż Komitetu! Dla porównania: taka sama liczba, czyli 15 osób, jest w Krakowie i Dębowcu; 20 osób jest w Kielcach i Siedlcach; 10 w Tomaszowie Mazowieckim, a 5 w Koszalinie, Cieszynie, Brańsku, Zgierzu, Słupsku, Skierniewicach, Katowicach, w gminie Jemielnica czy Manowej a w Gdyni wystarczy tylko 3 osoby. Będziemy porównywać, jeżeli chodzi o liczbę mieszkańców, gminę Nowy Żmigród z Krakowem czy może uznamy, że pod względem liczby ludności jesteśmy na tym samym poziomie co Kielce i Siedlce, więc zwiększymy do 20? Chodzi nam o to, by mieszkańcy angażowali się w życie Gminy czy chodzi nam o to, by tego nie robili i nie przeszkadzali władzy w rządzeniu? Bo już na początek odnoszę wrażenie, że chodzi o to drugie…

Ale kontynuujmy… Po złożeniu projektu do Przewodniczącego Rady Gminy, tenże w ciągu miesiąca informuje pełnomocnika Komitetu, iż projekt spełnia wymogi formalne (§ 8.1). Naprawdę nie wiedziałem, że w naszej Gminie potrzebny jest miesiąc, by dokonać oceny projektu uchwały pod względem poprawności merytorycznej! Człowiek się jednak uczy cały czas…

W przypadku, gdy projekt nie budzi wątpliwości Przewodniczącego Rady Gminy (w projekcie uchwały wprawdzie nic nie pisze o ocenie projektu inicjatywy uchwałodawczej przez radcę prawnego, ale zakładam, że tak będzie), Komitet będzie miał niecałe 2 miesiące na zebranie minimum 200 podpisów, bo projekt uchwały wraz z podpisami należy złożyć w ciągu 3 miesięcy od dnia przyjęcia zawiadomienia (§ 10.1).

W wielu uchwałach, które przeczytałem znajduje się zapis, że Przewodniczący Rady Gminy po otrzymaniu zawiadomienia zamieszcza w gminnym Biuletynie Informacji Publicznej informację o zawiązaniu się Komitetu oraz zamieszcza projekt uchwały wraz z uzasadnieniem, by mieszkańcy mogli się z nim zapoznać, ale my mieszkamy w Gminie w której nie zamieszcza się nawet projektów uchwał Rady Gminy i gdyby nie nasz portal to nikt, oprócz wybranych, by nie wiedział nic o tym nad czym Rada Gminy będzie obradować! Bo, jak to mówią, dobry mieszkaniec to taki mieszkaniec, który najlepiej, gdyby niczego nie wiedział. Raz na parę lat oddał głos i przestał się interesować czymkolwiek…

Gdy już Przewodniczący Rady Gminy otrzyma projekt wraz z podpisami w ciągu 14 dni przekazuje go Komisji Rewizyjnej, by ta sprawdziła poprawność podpisów (§ 10.2). Proszę zwrócić uwagę: zwykła czynność, która wymaga napisania jednego zdania może trwać 14 dni! 14 dni! Następnie, gdy już Komisja Rewizyjna otrzyma te materiały będzie miała 21 dni na zweryfikowanie poprawności podpisów (§ 10.3).

Gdy już Komisja Rewizyjna we współpracy z Urzędem Gminy zweryfikuje poprawność podpisów, wówczas Przewodniczący Rady Gminy kieruje projekt do dalszych prac (§ 10.6). Oczywiście, projekt uchwały tak precyzyjny w określaniu terminów, zapewne przez przeoczenie, nie definiuje w jakim to czasie Przewodniczący Rady Gminy przekazuje projekt uchwały właściwym komisjom. Biorąc pod uwagę treść art. 41.a.3 ustawy o samorządzie gminnym procedowanie projektu powinno nastąpić na najbliższej sesji po złożeniu projektu, nie później jednak niż po upływie 3 miesięcy od dnia złożenia projektu. I teraz to sobie podsumujmy…

Załóżmy, że w Nowym Żmigrodzie powstał 15-osobowy Komitet Inicjatywy Ustawodawczej „Parking na Rynku”, którego celem jest podjęcie uchwały mającej na celu przebudowę Rynku w celu utworzenia na jego części parkingu:

- Komitet 1 grudnia 2018 roku złożył projekt uchwały w tej sprawie na ręce Przewodniczącego Rady Gminy;

- 31 grudnia 2018 roku Przewodniczący Rady Gminy poinformował Komitet, że projekt uchwały spełnia wymogi formalne;

- 27 lutego 2019 roku Komitet zebrał 200 podpisów i przekazał je na ręce Przewodniczącego Rady Gminy;

- 13 marca 2019 roku Przewodniczący Rady Gminy przekazuje projekt w ręce Komisji rewizyjnej;

- 2 kwietnia 2019 roku Komisja Rewizyjna przekazuje projekt Przewodniczącemu Rady Gminy;

- 16 maja 2019 roku Przewodniczący Rady Gminy przekazuje projekt uchwały właściwej komisji Rady Gminy celem wydania stosownej opinii;

- 23 maja 2019 roku Rada Gminy odrzuca projekt Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej; w czasie sesji Przewodniczący Rady Gminy nie dopuścił do głosu pełnomocnika Komitetu (§ 39 pkt. 5 Statutu Gminy Nowy Żmigród mówi, że: Przewodniczący Rady może udzielić głosu osobie nie będącej radnym, ale to wcale nie oznacza, że musi tej osobie udzielić głosu, a projekt uchwały nigdzie nie wspomina, że pełnomocnik Komitetu ma możliwość przedstawienia uzasadnienia projektu na sesji Rady Gminy, która ten projekt będzie rozpatrywać).

Oczywiście, to co opisaliśmy powyżej dotyczy przypadku, gdy projekt obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej będzie dotyczył sprawy, która, powiedzmy, jest z jakichś powodów, niekorzystna dla władz Gminy. Bo w przypadku, gdy projekt będzie dotyczył sprawy mającej poparcie władz cała procedura jego procedowania może się skończyć w ciągu niecalych 3 miesięcy. Wystarczy, że Przewodniczący Rady tak będzie chciał. I właśnie ze względu na tą możliwość "ręcznego sterowania" oraz tę barierę wejścia w postaci aż 15-osobowego Komitetu to jest to zły projekt.

Podsumowując napiszę tak, gdyby radni posiadali to coś, co południowcy nazywają cojones, to ten projekt by po prostu odrzucili. Bo z całą pewnością nie jest to projekt, którego celem jest zwiększenie uczestnictwa mieszkańców Gminy w procesie decyzyjnym a proponowane rozwiązania nie tyle ułatwiają, co wręcz utrudniają tworzenie inicjatyw uchwałodawczych przez obywateli, którzy mogą mieć inne zdanie niż wybrani przez nich przedstawiciele. A czasami nawet chcieliby to swoje zdanie przedstawić. Ale wyniki głosowania poznamy w środę 17 października… A wyniki wyborów na radnych późnym wieczorem w niedzielę 21 października…