Rada Gminy Nowy Żmigród

Zgłoszenie przez radnego interpelacji czy zapytania to bardzo istotne uprawnienie przy wykonywaniu mandatu radnego. Wprawdzie ustawy samorządowe wprost nie przewidują dla radnego żadnych indywidualnych uprawnień kontrolnych, ale niewątpliwie ustawowe uprawnienie do składania interpelacji i zapytań przez radnych oraz uzyskiwania odpowiedzi na nie można traktować nie tylko jako uzyskiwanie niezbędnych informacji, ale także pośrednio jako kontrolę organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego. Trudno jednak uznać, że radni w gminie Nowy Żmigród korzystają z tych uprawnień kontrolnych, skoro podczas 6 sesji został złożona 1 (słownie: jedna) interpelacja, które autorem był radny Grzegorz Munia. Być może ta niechęć do korzystania z ustawowych uprawnień wynika z braku wiedzy o nowych zasadach składania zapytań i interpelacji?

Ustawa z 11 stycznia 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych wprowadziła do wszystkich trzech ustrojowych ustaw samorządowych szereg istotnych zmian. Między innymi wprowadziła w tychże ustawach przepisy określające tryb i zasady występowania przez radnych z interpelacjami i zapytaniami. Sama instytucja składania interpelacji i zapytań przez radnych nie jest nowym uprawnieniem, gdyż przez wiele lat to uprawnienie powszechnie funkcjonowało w statutach jednostek samorządu terytorialnego. Interpelacje i zapytania powinny być składane na piśmie do przewodniczącego rady, który winien je niezwłocznie przekazać wójtowi. Wójt, lub osoba przez niego wyznaczona, jest zobowiązany w terminie 14 dni od dnia otrzymania interpelacji lub zapytania do udzielenia odpowiedzi. Treść wszystkich interpelacji i zapytań oraz odpowiedzi na nie winna być podana do publicznej wiadomości poprzez niezwłoczne zamieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie internetowej gminy oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty. Obecnie, co należy podkreślić, nie ma możliwości składania ustnie na sesjach interpelacji i zapytań, co oprócz formy pisemnej było dość często dopuszczane przepisami statutowymi.

Zgodnie z wolą ustawodawcy zapytania radnych powinny dotyczyć aktualnych problemów gminy, a także uzyskania informacji o konkretnym stanie faktycznym danego zagadnienia. Tu także ustawodawca zastrzegł, że zapytanie radnego powinno zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego, będącego przedmiotem zapytania oraz wynikającego z niego pytania.

Oczywiście, istotne jest tu wskazanie, że istnieje różnica pomiędzy interpelacją a zapytaniem. Z doświadczenia wynika, że dość często radni mylą i nadużywają w swych wystąpieniach słowa „interpelacja” w stosunku do składanych wszelkiego rodzaju pism. Co jest interpelacją, a co jest zapytaniem prawodawca określił w sposób precyzyjny w ustawach samorządowych. Prawodawca dokonał tu hierarchizacji tych pojęć pod względem wagi i doniosłości przedkładanej organowi wykonawczemu przez radnego sprawy. I tak, interpelacja powinna dotyczyć spraw o istotnym znaczeniu dla całej gminy, natomiast zapytanie powinno dotyczyć aktualnych problemów gminy, a także uzyskania informacji o konkretnym stanie faktycznym danego zagadnienia. I tak, dla przykładu: wystąpienie radnego w sprawie przedstawienia przez wójta strategii modernizacji i planów budowy nowego oświetlenia ulicznego w całej gminie lub wystąpienie w sprawie przedstawienia polityki naprawy układu komunikacyjnego polegającego na przedstawieniu harmonogramu budowy nowych i odbudowie istniejących gminnych dróg – będą interpelacjami, gdyż są istotnymi sprawami dla całej gminy i całej gminy dotyczą. Natomiast pytanie dlaczego nie świeci się kilka latarni ulicznych lub pytanie o termin zakończenia naprawy ubytków na drogach gminnych, albo interwencja radnego na prośbę mieszkańca w konkretnej sprawie – to jest zapytanie.

 Należy zwrócić uwagę, że ani interpelacja, ani zapytanie nie może dotyczyć sprawy indywidualnej rozstrzyganej przez organ w drodze decyzji administracyjnej, gdzie ani radny, ani rada gminy (powiatu, sejmik) nie będą stroną takiego postępowania, a dostęp do akt sprawy zgodnie z art. 73 KPA przysługuje tylko i wyłącznie stronie.

Zmieniły się także sposób odpowiedzi i terminy na udzielenie odpowiedzi na interpelację i zapytania radnych. Obecnie przepisy w tym zakresie dopuszczają tylko odpowiedź pisemną w terminie 14 dni od dnia wpłynięcia interpelacji lub zapytania radnego. Na uwagę zasługuje także to, że prawodawca nie wprowadził żadnej sankcji prawnej za niedotrzymanie 14-dniowego terminu na udzielenie odpowiedzi. Zatem, zgodnie z doktryną, termin ten należy uznać za termin o charakterze instrukcyjnym, a jedyną odpowiedzialnością, jaką może ponieść organ wykonawczy w związku z niedotrzymaniem tego terminu, jest tzw. odpowiedzialność polityczna, np. radny może po rozpatrzeniu raportu o stanie gminy (powiatu, województwa) zagłosować przeciw udzieleniu wotum zaufania organowi wykonawczemu. Samo zaś udzielenie odpowiedzi na interpelację lub zapytanie radnego w powszechnym stanowisku doktryny uważane jest za czynność o charakterze materialno-technicznym, dostarczającą pytającemu informacji na zadane pytanie. Wobec tego jako taka nie może podlegać zaskarżeniu ani w toku postępowania administracyjnego czy przed sądem administracyjnym. Istotne jest także to, że ustawodawca dopuścił, aby odpowiedzi mógł udzielać nie tylko organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, ale także osoba wyznaczona przez niego. Zatem na interpelację lub zapytanie radnego odpowiedzi może udzielić upoważniony pracownik gminy, jednak należy pamiętać, że odpowiada on z upoważnienia organu wykonawczego i w imieniu tego organu. Innymi słowy odpowiedzialność za treść udzielonej odpowiedzi ponosi organ wykonawczy, pomimo że odpowiedzi tej nie tworzył. Przy zasadzie pisemności składania i udzielania odpowiedzi ustawodawca nie przewidział także możliwości zadania dodatkowego pytania, kiedy zdaniem radnego odpowiedź na interpelację lub zapytanie nie wyczerpuje postawionej przez radnego sprawy. Wydaje się, że w takim przypadku radny może tylko złożyć kolejną interpelację lub zapytanie przedstawiając w opisie faktycznym na co nie uzyskał pełnej odpowiedzi.

Jak już na początku wspomniałem, samorządowa instytucja interpelacji i zapytań radnych jest ze wszech miar pozytywnym uprawnieniem stosowanym przez pojedynczego radnego, klub radnych lub grupę radnych służącym do uzyskiwania informacji dotyczących polityk, strategii, planów  oraz spraw o charakterze bieżącym, wykonywanych przez organ wykonawczy. Wprawdzie przygotowanie precyzyjnej i wyczerpującej odpowiedzi na interpelację i zapytanie radnego zabiera sporo czasu ale każda władza powinna „czuć” cały czas oddech wyborców, których radni reprezentują.