W lutym 2015 roku Rada Gminy przyjęła Statuty Sołectw. Zgodnie z tym dokumentem, wybory sołtysów przeprowadza się w ciągu 6 miesięcy od wyborów do Rady Gminy. Jako, że wybory do Rady Gminy odbyły się 21 października 2018 roku oznacza to, że do 21 kwietnia br. należy dokonać wyborów sołtysów i członków rad sołeckich. Oczywiście, należy się spodziewać, że liczba chętnych do objęcia zaszczytnej i nieźle płatnej (460 zł miesięcznie od Gminy + inne) funkcji sołtysa będzie sporo, ale warto zastanowić się, co będzie w przypadku, gdyby w jakiejś miejscowości był tylko jeden kandydat.

Sołectwo jest jednostką pomocniczą gminy. Jego organizację i zakres działania, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami, określa w Statucie Rada Gminy. Jak już wspomnieliśmy wcześniej, Statuty sołectw w gminie Nowy Żmigród, zostały przyjęte przez Radę Gminy podczas sesji, która miała miejsce 25 lutego 2015 roku a następnie opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Podkarpackiego z 4 marca 2015 roku (pozycja 572 - 590). Sprawa wyboru sołtysa, gdy jest tylko jeden kandydat we wszystkich Statutach została uregulowana w § 16.2: Zebranie Wiejskie wybiera Sołtysa w głosowaniu tajnym spośród kandydatów zgłoszonych przez mieszkańców uprawnionych do głosowania. W przypadku zgłoszenia tylko jednego kandydata wyborów w Sołectwie nie przeprowadza się, a kandydata uznaje się za wybranego na Sołtysa. Ten sam zapis został niemalże w identycznej treści powtórzony w § 16.5 regulującym pracę komisji wyborczej: W przypadku zgłoszenia tylko jednego kandydata na Sołtysa wyborów w danym sołectwie nie przeprowadza się, a osobę zarejestrowaną uznaje się za wybraną na Sołtysa. Fakt ten potwierdza Wójt Gminy spisując na tę okoliczność protokół. Jakby na to nie popatrzeć, w przypadku sytuacji: jeden kandydat – jedno miejsce w świetle zapisów statutowych nie mamy do czynienia z wyborem tylko ze wskazaniem. Nie możemy głosować ani „za”, ani „przeciw” kandydatowi, gdyż zapis Statutów nas tej możliwości pozbawia. Pozbawia nas możliwości głosowania. I tu zaczynają się wątpliwości, czy taki zapis jest zgodny z prawem.

Zgodnie z art. 36.2 ustawy o samorządzie gminnym: Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Sądzę, że istotą jest słowo „głosowanie”.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (sygn. akt III SA/Gd 97/18) w kwietniu 2018 roku rozpatrując skargę, którą gmina Kosakowo złożyła na decyzję Wojewody pomorskiego, który uznał nieważność uchwał w treści podobnych do uchwał Rady Gminy Nowy Żmigród, stwierdził, że zakwestionowany przez wojewodę zapis narusza obowiązek przeprowadzania wyborów wynikający z przepisu art. 36 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, w świetle którego sołtys jest wybierany w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Oznacza to, że Rada Gminy uchwalając statuty sołectw związana była regulacją ustawową i nie była uprawniona do określenia w statucie odmiennego niż w ustawie trybu powoływania sołtysa!

Oznacza to, że nawet w przypadku zgłoszenia się tylko jednego kandydata na sołtysa wybory należy przeprowadzić, a odstąpienie od przeprowadzania głosowania jest niedopuszczalne. W wielu statutach sołectw, które przeanalizowaliśmy zapis ma następującą treść: „Jeżeli w wyborach na Sołtysa został zarejestrowany tylko jeden kandydat, głosowanie przeprowadza się, a za dokonany wybór uznaje się uzyskanie przez kandydata ponad 50% ważnie oddanych głosów spośród uczestniczących w głosowaniu mieszkańców Sołectwa.”. Taki zapis powinien też znaleźć się w znowelizowanych Statutach Sołectw w naszej Gminie.

Jako, że uchwały Rady Gminy przed opublikowaniem w Dzienniku Urzędowym podlegają ocenie ich zgodności z obowiązującymi przepisami prawa przez służby prawne wojewody podkarpackiego, sądzę, że dla ostatecznego rozstrzygnięcia, Gmina powinna się zwrócić z pytaniem: czy Statuty Sołectw przyjęte w 2015 roku są zgodne z prawem? Inaczej, pozostaną wątpliwości. Poważne wątpliwości, czy wybory będą zgodne z prawem.

AKTUALIZACJA 

Otrzymaliśmy odpowiedź Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego na zadane pytania, którą poniżej publikujemy. Podkreślenia pochodzą od redakcji ngrod.pl...