Gminne ciekawostki historyczne

W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w skład monarchii austriackiej włączono obszar o powierzchni ok. 81,9 tys. km², nazwany następnie Królestwem Galicji i Lodomerii. Brak szczegółowych map topograficznych i związane z tym trudności w wytyczeniu granic zaboru spowodowały, że władze austriackie przystąpiły do opracowania szczegółowej mapy zajętych ziem. Kierownictwo prac topograficznych powierzono ppłk. Friedrichowi von Miegowi a powstała w latach 1779-83 „józefińska mapa topograficzna” potocznie nazywana jest „mapą Miega”.

Wykorzystując część opisową mapy Miega pochodzącą z 3 tomu wydawnictwa „Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779-1783” przedstawiamy opis wszystkich miejscowości gminy Nowy Żmigród, tak jak je widzieli austriaccy kartografowie pod koniec XVIII wieku. Należy pamiętać o tym, że mapa ta miała przede wszystkim znaczenie wojskowe, więc obejmowała (w części opisowej) przede wszystkim te elementy, które służyły celom militarnym, czyli np. drogi, dlatego też odległości między poszczególnymi miejscowościami podawane są w godzinach marszu czy też możliwość zapewnienia paszy dla kawalerii, stąd opis stanu łąk, itp. Mapa Miega składa się z 413 wielkoformatowych arkuszy o wymiarach 63x42 cm - arkusz 78 obejmuje tereny naszej Gminy. 

MAKOWISKA

odległości: Siedliska ¼, Nienaszów ½, Grabówka ½, Łysa Góra ¾.

wody: biegnący obok dołem potok biegnie w głębokim rowie i znajduje się na nim staw młyński; natomiast przez wieś biegną dwa małe potoki.

lasy: las koło folwarku Bidacz składa się z brzóz.

łąki i bagna: łąki są zabagnione.

drogi: przechodząca tu droga krajowa jest nieco grząska w miejscowości, poza tym jednak do Sulistrowej dobra i do użytku; droga do Nienaszowa jest zabagniona przy mokrej pogodzie, ponieważ przekracza ona łąki; droga do Grabówki to tylko droga chłopska i zmienia się ona w ścieżkę.

SIEDLISKA

odległości: Kasztel ¹/₃, Grabówka ¹/₃, Żmigród ¾, Łysa Góra ¾.

wody: przebiegający tu mały potoczek idzie ze wzgórza, biegnie aż do wsi w rowie i jest o żwirowym dnie; we wsi jest on bez znaczenia.

łąki i bagna: łąki znajdujące się poniżej wsi są zabagnione.

drogi: przechodząca tu droga krajowa jest od Kasztela dobra dzięki twardemu podłożu, a gdy przychodzi ona do wsi i przechodzi głębocznicę, nieco niedogodna przy pogodzie deszczowej, pomimo to można jej używać do wszelkich potrzeb wojskowych. Droga do Głojsc jest nieco mniej stroma, jednak dobra do użycia z powodu twardego podłoża.

KASZTEL

Miejscowość składa się tylko z trzech domów i dworu; tutaj należą również Siedliska.

ŁYSA GÓRA

odległości: Stary Żmigród ½, Kasztel ½, Kąty 1 ¼.

wody: przebiegający tu potok jest o żwirowym dnie i przeważnie niskich brzegach, gdzieniegdzie zarośnięty krzakami; jednak jest on nie do przejścia bez zagrożenia przy mokrej pogodzie, ponieważ bardzo przybiera i rozlewa się na łąki; w dole znajduje się młyn zbożowy.

lasy: mały, znajdujący się na prawo las składa się z brzóz; ten stojący na lewo las jest wysokopienny, jest on też gęsto podszyty krzakami.

łąki i bagna: łąki są o podmokłym podłożu.

drogi: przechodząca tu ze Żmigrodu i idąca do Dukli, droga krajowa jest przy karczmie bardzo grząska przy mokrej pogodzie; tak też, gdy idzie ona we wsi, dopóki nie dojdzie do zaznaczonego drogowskazu, gdzie znów staje się dobra; przekracza ona wprawdzie małe cieki wodne, które jednak mają mosty; droga do Kasztela od młyna jest to tylko droga chłopska, jednak dobra.

STARY ŻMIGRÓD

odległości: Żmigród ½, Kasztel ¹/₈, Kąty 1.

solidne budowle: kościół jest solidnie zbudowany z kamienia.

wody: biegnący tu dołem potok jest o dnie żwirowym i tu bez znaczenia.

lasy: zaznaczony na lewo las jest o takich samych właściwościach jak las na lewo w Łysej Górze.

drogi: droga krajowa jest tutaj dobra dzięki twardemu podłożu; tylko gdzie przechodzi ona potok i idzie do Łysej Góry jest nieco stroma i kamienista; droga do Kątów jest dobra aż do lasu, jednak przez las bardzo zła z powodu wielu dziur, które znajdują się w drodze; pozostałe to są tylko drogi chłopskie, które idą do drogi krajowej.

miasto ŻMIGRÓD

odległości: Brzezowa 1, Mała i Wielka Mytarka leżą za wodą, Grabówka ¾, Toki ½.

wody: biegnąca poniżej obok rzeka Wisłoka jest o dnie żwirowym, płaskich brzegach, gdzieniegdzie małe stromości; jest szeroka na 40 i więcej kroków, 2 stopy głębokości; przy suchej pogodzie jest do przejścia we wskazanych miejscach; przy długiej pogodzie deszczowej przybiera natomiast do tego stopnia i staje się rwąca, i z powodu swojej rwącej szybkości nie jest nigdzie do przejścia bez zagrożenia; poniżej miasta jest młynówka, na której jest młyn zbożowy; jest również zaopatrzona w dobry, drewniany most, tam gdzie idzie droga krajowa.

łąki i bagna: łąki są zabagnione.

drogi: droga krajowa, która przychodzi ze Starego Żmigrodu jest nieco uciążliwa przy pogodzie deszczowej, ponieważ musi ona dwa razy przekraczać ciek wodny, który przychodzi ze wspomnianej wyżej miejscowości; droga, która przychodzi z Kątów, jest tam, gdzie musi ona przekraczać ciek wodny, który schodzi z gór, w owych miejscach zabagniona, a dalej przechodzi głębocznicę, gdzie są w niej dziury; gdy jednak ona przejdzie dziury, jest dobra aż do samego miasta; droga do Osieka idzie przez most na młynówce i przez rzekę Wisłokę do Małej Mytarki; droga do Krosna jest do Grabówki dobra z powodu twardego podłoża, a w dolinach gdzie ma ona do przejścia cieki wodne, zaopatrzona w mosty; o takich samych właściwościach jest droga do Toków, tu jednak, zarówno w, jak i przed miastem, wszystkie drogi są grząskie; droga idąca od dworu do Toków jest nieco stroma, gdzie ona przechodzi dwa mosty, poza tym jednak dobra.

GRABÓWKA (Grabanina)

odległości: Sadki ¹/₃, Nienaszów ²/₅, Kasztel ¼.

wody: przebiegający potoczek jest bez znaczenia; natomiast poniżej biegnie potok, który został opisany w Makowiskach i ma takie same właściwości. Potok, przez który idzie droga krajowa, jest zaopatrzony w dobre mosty drewniane.

łąki bagna: łąki są zabagnione.

drogi: przychodząca ze Żmigrodu i idąca tu obok droga krajowa jest aż do karczmy dobra z powodu twardego podłoża, jednak stamtąd jest zabagniona przy mokrej pogodzie, ponieważ musi on tu i ówdzie przechodzić łąki; ścieżka do Makowisk nadaje się również do jazdy konnej.

KĄTY

odległości: na końcu wsi, poniżej jest natomiast stromizna Skalnik, Brzezowa ½, Desznica ¾.

wody: przebiegająca tu rzeka Wisłoka jest o takich samych właściwościach, jak w Żmigrodzie; znajdują się tu dwa młyny, jeden z nich niedaleko Skalnika to tartak, zaś drugi w stronę Desznicy to młyn zbożowy.

lasy: należący do tej miejscowości las został opisany już w przypadku Łysej Góry; natomiast w dolinach znajdują się wszędzie zarośla.

łąki i bagna: łąki są zabagnione.

drogi: przychodzące zarówno z Myscowej, jak i z Desznicy drogi krajowe idą obie wzdłuż głównego cieku wodnego i obie są dobre z powodu twardego podłoża; owa z Desznicy musi często przechodzić wodę, z tego względu zachowuje się według stanu wody; owa droga, która idzie do Starego Żmigrodu, jest zawsze nieco stroma aż do lasu, jednak dobra; ścieżka przez góry do Żmigrodu jest również do użycia do jazdy konnej; droga do Brzezowej jest w górę stroma, gdzie przekracza ona wodę; o takich samych właściwościach jest owa do Skalnika.

DESZNICA

odległości: z jednej strony styka się z Hałbowem, Jaworze ½, Skalnik ¾, Brzezowa ⁴/₅, Mrukowa 1 ¹/₄ .

wody: przebiegający tu potok jest o dnie żwirowym, do Hałbowa ma przeważnie płaskie brzegi, ale z mocno stromymi brzegami w kierunku Kątów i również wyższymi w stronę Jaworza, mocno zarośnięty krzakami, i także w stronę Jaworza ze stromymi brzegami; jest wszędzie do przejścia przy suchej pogodzie, natomiast przy długotrwałej pogodzie deszczowej przybiera on do tego stopnia, że nigdzie nie jest do przejścia bez zagrożenia.

lasy: las od strony Myscowej to jest wysokopienny, gęsty, gęsto podszyty krzakami las, a prawie we wszystkich dolinach znajdują się zarośla, które są przemieszane z drzewami wysokopiennymi.

drogi: przychodząca ze Świątkowej i idąca do Żmigrodu droga krajowa jest dobra, gdy wychodzi z lasu, aż dotąd, tu jednak jest nieco kamienista i idzie wzdłuż wody, a więc jej stan zależy od stanu wody; o takich samych właściwościach są również owe do Hałbowa i Jaworza. Droga do Skalnika i Brzezowej jest tu na początku aż na wzgórze jedna i nieco stroma, jednak zawsze dobra do użycia z powodu twardego podłoża; na wzgórzu dzieli się na dwie części i obie dobrze idą dalej do wspomnianych miejscowości; o takich samych właściwościach jest owa, która idzie do Krempnej; ścieżka do Myscowej jest nędzna i do użytku przeważnie dla jednej, a najwyżej dla dwóch idących obok siebie osób.

HAŁBÓW

odległości: Krempna ¾, Kąty 1.

wody: przebiegający tu potoczek biegnie rowem, jest jednak bez znaczenia; we wskazanych miejscach jest zawsze do przejścia.

lasy: las taki jak w Desznicy, tylko w dolinach znajdują się zarośla.

drogi: przechodząca tu droga to jest nędzna droga chłopska; gdy ona jednak osiąga wzgórze, staje się dobra aż do Krempnej, dzięki twardemu podłożu.

JAWORZE

odległości: Brzezowa ¼, Mrukowa 1, Skalnik 1.

wody: przebiegający potok płynie rowem i jest przeważnie zarośnięty krzakami; jednak jest on zawsze do przejścia we wskazanych miejscach.

lasy: las w kierunku Desznicy i Świerzowej jest wymieszany różnymi drzewami wysokopiennymi; las w kierunku Brzezowej to jest las świerków i jodeł, a w ogóle cała okolica jest silnie pozarastana krzakami.

łąki i bagna: łąki są o zabagnionym podłożu.

drogi: przechodząca tu droga to jest nędzna droga chłopska; jednak gdy osiągnie ona wzgórze, staje się dobra i do użytku w Świerzowej; droga do Brzezowej jest wprawdzie na początku nieco stroma, jednak dobra z powodu twardego podłoża; droga do Mrukowej wokół szańca przez las jest zła i bez naprawy całkowicie bezużyteczna z powodu znajdujących się tam wyrw.

 BRZEZOWA

odległości: Skalnik ¼, Mrukowa ¼.

wody: przebiegający tu potok płynie rowem, jednak jest on bez większego znaczenia i we wskazanych miejscach może być zawsze przekroczony i znajduje się na nim młyn zbożowy.

łąki i bagna: łąki są o zabagnionym podłożu.

drogi: droga przez wieś jest nieco grząska, ponieważ jednak wchodzi ona na wzgórze, do Mrukowej dobra; obie drogi do Desznicy i Jaworza są dobre z powodu twardego podłoża, ale nieco strome; droga do Skalnika, gdy przeszła wodę, w stronę Skalnika nieco stroma; ścieżka do Mytarza jest użyteczna do jazdy konnej.

SKALNIK

odległości: Żmigród 1; Wielka Mytarka ¾.

wody: Wisłoka jest o takich samych właściwościach, jak w Żmigrodzie.

lasy: mały las jest wysokopienny.

droga: droga przez wieś jest grząska, a gdzie ma do przejścia małe cieki wodne, jest zabagniona i zła; droga do Desznicy jest dobra przy twardym podłożu; inne zostały już opisane.

WIELKA MYTARKA (Mytarz)

odległości: Samoklęski 1, Osiek 1, Czekaj ³/₄, Brzezowa 1 ¼.

wody: Wisłoka jest o takich samych właściwościach, jak w Żmigrodzie.

lasy: znajdują się tutaj zarośla bez znaczenia.

łąki i bagna: łąki są zabagnione.

drogi: idąca tu obok droga krajowa jest dobra z powodu twardego podłoża; o takich samych właściwościach jest również , która idzie do Samoklęsk obok kościoła zwanego św. Wit; ścieżka, która idzie do Trzech Krzyży, może być również używana do jazdy konnej. Droga do Czekaja, która oddziela się od drogi krajowej, jest także dobra.

MAŁA MYTARKA (Mytarka)

odległości: Gorzyce ¾, Osiek 1.

wody: Wisłoka jest o takich samych właściwościach, jak w Żmigrodzie.

lasy: mały las, gdzie stoi dom, składa się z drzew wysokopiennych.

łąki i bagna: łąki są zabagnione.

drogi: droga krajowa do Osieka jest dzięki twardemu podłożu, podobnie droga do Gorzyc; jedynie uliczki we wsi są bardzo grząskie.

ŁĘŻYNY

odległości: Gorzyce ¼, Osiek 1, Łubienko albo Małe Łubno ³/₄.

wody: przebiegający potok jest bez znaczenia.

lasy: las składa się z buków, jednak przeważnie tylko młodnik, a cała okolica jest mocno porośnięta krzakami.

łąki i bagna: łąki są zabagnione.

drogi: droga do Krosna jest dobra; droga przez wieś jest grząska i zła; droga do Żmigrodu jest dobra powyżej wsi. Droga do Świerchowej jest dobra na grzbiecie dzięki twardemu podłożu; droga do Dębowca jest gorsza, ponieważ ma kilka razy do przejścia doliny (z potokami).

GORZYCE

odległości: Toki ¹/₃.

wody: Wisłoka jest o takich samych właściwościach, jak w Żmigrodzie.

lasy: las składa się z buków, jednak przeważnie tylko młodnik, a cała okolica jest mocno porośnięta krzakami.

łąki i bagna: łąki na dole są o podłożu podmokłym.

drogi: droga do Dębowca jest do Toków ponad stromizną dobra; droga do Żmigrodu idzie przez wodę, skorą jednak pokona, biegnie po pastwisku do Żmigrodu, gdzie już została opisana przy wspomnianej miejscowości.

TOKI

odległości: Sadki ¼, Łubienko 1.

wody: biegnący obok dołem potok biegnie w głębokim rowie i znajduje się na nim staw młyński; natomiast przez wieś biegną dwa małe potoki.

lasy: las składa się z buków, jednak przeważnie tylko młodnik, a cała okolica jest mocno porośnięta krzakami.

łąki i bagna: łąki na dole są o podłożu podmokłym.

drogi: idąca dołem obok droga krajowa jest dobra przy suchej pogodzie; natomiast przy długotrwałej pogodzie deszczowej bardzo zła i nie do użytku z powodu tłustego podłoża zmieszanego z ilastym; droga do Łubienka albo Małego Łubna przez las jest bardzo zła, z powodu wielu wyrw i mostków dylowych.

SADKI

odległości: Nienaszów ½, Łubienko 1.

wody: wypływający w lesie i tu przebiegający potok biegnie rowem.

lasy: las składa się z buków, jednak przeważnie tylko młodnik, a cała okolica jest mocno porośnięta krzakami.

drogi: idąca dołem obok droga krajowa jest dobra przy suchej pogodzie; natomiast przy długotrwałej pogodzie deszczowej bardzo zła i nie do użytku z powodu tłustego podłoża zmieszanego z ilastym; droga do Łubienka albo Małego Łubna przez las jest bardzo zła, z powodu wielu wyrw i mostków dylowych.

NIENASZÓW

odległości: Poraj ½, Leśniówka 1.

wody: potok jest tutaj bez znaczenia, jednak cała wieś jest pełna stawów, z których tutejsi mieszkańcy przeważnie piją wodę; w dole jest młyn zbożowy.

lasy: jeden las od strony Poraja składa się z buków, jednak przeważnie tylko młodnik. Drugi od strony Kobylan składa się tu przeważnie z brzóz i buków, dalej w głąb przeważnie jodły i świerki, a w ogóle bardzo mocno porośnięte krzakami.

łąki i bagna: łąki są zabagnione.

drogi: idąca poniże dworu droga krajowa do Krosna jest bardzo grząska przy dworze przy mokrej pogodzie, poza tym jednak dobra do Sulistrowej, chociaż przekracza wiele małych dolin, ponieważ wszędzie zaopatrzona w dobre mosty; droga do Makowisk jest dobra, nim się skrzyżuje z inną drogą; jednak odtąd zła przy mokrej pogodzie, ponieważ idzie ona trochę przez łąki; ta sama droga do Poraja jest bardzo nędzna przy mokrej pogodzie z powodu gliniastej i tłustej ziemi.

Mapę Miega można znaleźć na www.mapire.eu (jest to strona główna). Strona jest w wersji angielskiej, ale jest bardzo czytelna i prosta w obsłudze. Aby znaleźć np. mapę Nowego Żmigrodu klikamy na zakładkę First Military Survey (1763-1787) i naszym oczom ukazuje się mapa wykonana w latach 1763-1787. Można skorzystać w wyszukiwarki, wpisać Nowy Żmigród i cieszyć się z przeszukiwania. Można też porównać mapy Miega do obecnych map google. Warto zobaczyć tym bardziej, że na stronie dostępne są wersje również z lat późniejszych. Mapy takie są oczywiście bardzo przydatne dla badań historycznych i archeologicznych, ale również dla każdego miłośnika historii na pewno stanowią źródło ciekawych informacji. 

{jcomments on}