Sesje Rady Gminy Nowy Żmigród

19 listopada (poniedziałek) o godz. 16-tej w sali Gminnego Ośrodka Kultury w Nowym Żmigrodzie odbędzie się sesja inauguracyjna Rady Gminy. Sesja inauguracyjna jest jedną z najważniejszych, ale i najtrudniejszych pod względem formalnych, sesji w całej kadencji. Od jej prawidłowości zależeć będą dalsze działania rady. Z tej przyczyny sesja ta musi być wyjątkowo dobrze przygotowana pod względem organizacyjnym.

W wyniku przeprowadzonych w dniu 21 października 2018 roku wyborów samorządowych dokonano wyboru nowych rad gmin i formalnie z tym dniem rozpoczęła się nowa kadencja tych organów, trwająca po raz pierwszy 5 lat. Objęcie mandatów przez nowych radnych oraz rozpoczęcie działalności przez nowe rady rozpocznie się jednak dopiero z dniem odbycia pierwszej sesji nowo wybranej rady (sesji inauguracyjnej). Zgodnie z art. 20 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający w ciągu 7 dni po upływie kadencji poprzedniej rady. Biorąc pod uwagę, iż kadencja obecnych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego kończy się z dniem 16 listopada 2018 roku, dopiero po tej dacie możliwym jest przeprowadzenie sesji inauguracyjnej. W konsekwencji tego zapisu sesje inauguracyjne odbędą się pomiędzy 17 a 23 listopada 2018 roku (w przypadku gminy Nowy Żmigród – 19 listopada). Jako ciekawostkę należy podać, że przepisy nie wyznaczają w tym zakresie żadnych ograniczeń co do dnia tygodnia, w którym powinna odbyć się sesja inauguracyjna. Oznacza to, iż sesja ta mogła być wyznaczona na sobotę (17 XI) albo niedzielę (18 XI). Brak jest także przepisów określających godziny, w których sesja inauguracyjna powinna się odbyć. W konsekwencji sesja ta może być zwołana zarówno w godzinach przedpołudniowych, jak i popołudniowych. Bardzo dobrą praktyką – wprawdzie nie wynikającą wprost z przepisów – jest ustalenie przez komisarza wyborczego terminu i miejsca sesji z przedstawicielami konkretnej gminy, w szczególności z sekretarzem. Należy jednakże podkreślić, iż opinia przedstawicieli gminy nie jest dla komisarza wyborczego wiążąca. Organem wyłącznie właściwym do zwołania tej sesji jest komisarz wyborczy. Tym samym kompetencji w tym zakresie nie mają inne organy, w tym przewodniczący dotychczasowej rady, najstarszy wiekiem radny wybrany do nowej rady czy ustępujący wójt.

Komisarz wyborczy jest nie tylko właściwy do zwołania sesji inauguracyjnej i wyznaczenia jej terminu oraz miejsca ale ustala także porządek obrad pierwszej sesji nowo wybranej rady, który powinien obejmować:

- otwarcie sesji rady gminy,

- złożenie ślubowania przez radnych,

- wybór komisji skrutacyjnej (komisji, która przeprowadzi wybór przewodniczącego rady),

- wybór przewodniczącego rady,

- złożenie ślubowania przez wójta,

- zamknięcie sesji rady.

Brak jest przeszkód, aby po wyczerpaniu porządku obrad wyznaczonego przez komisarza wyborczego, a jeszcze przed zamknięciem obrad rada podjęła uchwałę - bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady – o zmianie porządku obrad i wprowadzeniu do niego dodatkowych punktów (np. wybór komisji rady gminy, wybór przedstawicieli gminy w związku międzygminnym, itp.).

Pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy, do czasu wyboru przewodniczącego rady, prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji (tzw. przewodniczący senior). W przypadku gminy Nowy Żmigród będzie to Ryszard Bęben. W przypadku braku jego zgody skutkuje, iż obrady prowadzi kolejny pod względem wieku nowo wybrany radny, który wyrazi na to zgodę. Przewodniczący senior prowadzi obrady do momentu wyboru przez radę nowego przewodniczącego. W tym momencie przekazuje on prowadzenie obrad przewodniczącemu rady. Praktyką występującą w niektórych jednostkach samorządu terytorialnego jest wspieranie przewodniczącego seniora pod względem technicznym przez najmłodszego spośród wybranych radnych (w przypadku naszej Gminy byłaby to Wioleta Mucha). Radny ten nie ma formalnie żadnych uprawnień, w szczególności nie może zastępować przewodniczącego seniora w realizacji jego obowiązków. Może on na przykład odczytać rotę ślubowania radnych czy wyczytywać nazwiska radnych składających ślubowanie. Jednym z najważniejszych elementów sesji inauguracyjnej jest złożenie ślubowania przez nowo wybranych radnych, gdyż dopiero z tą chwilą radni przystępują do wykonywania mandatu uzyskując prawa i obowiązki radnych wynikające z przepisów prawa. Rotę ślubowania określają ustrojowe ustawy samorządowe. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym radni składają ślubowanie o treści:

„Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej, ślubuję uroczyście obowiązki radnego sprawować godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na względzie dobro mojej gminy i jej mieszkańców”.

Ślubowanie odbywa się w ten sposób, że po odczytaniu roty wywołani kolejno radni powstają i wypowiadają słowo „ślubuję”. Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania „Tak mi dopomóż Bóg”. Oczywiście wymóg powstania przy złożeniu ślubowania nie dotyczy radnych, którzy z obiektywnych przyczyn nie mogą go zrealizować (np. z uwagi na stan zdrowia). Złożenie ślubowania nie zostaje potwierdzone żadną uchwałą podejmowaną przez radę czy koniecznością podpisania jakiegokolwiek dokumentu. Ewentualne wpisy potwierdzające złożenie ślubowania mają charakter symboliczny i pamiątkowy nie wpływając na ważność dokonanej czynności. Radni nieobecni na pierwszej sesji rady gminy oraz radni, którzy uzyskali mandat w czasie trwania kadencji, składają ślubowanie na pierwszej sesji, na której są obecni. Tryb składania ślubowania przez takie osoby jest analogiczny jak w przypadku sesji inauguracyjnej. Należy przy tym podkreślić, iż odmowa złożenia ślubowania stanowi jedną z przesłanek utraty mandatu radnego. Jednocześnie z datą złożenia ślubowania przepisy wiążą szereg istotnych konsekwencji prawnych. Od tej daty przykładowo zaczyna bieg termin na złożenie pierwszego oświadczenia majątkowego oraz na zakończenie działalności niedających się pogodzić z pełnieniem mandatu radnego.

Kolejnym punktem porządku obrad sesji inauguracyjnej jest wybór przewodniczącego rady. Procedura wyborcza, której przebieg powinien regulować Statut Gminy (czego nie robi Statut naszej Gminy) obejmuje kilka etapów:

- zgłoszenie kandydatów (zgłaszanie kandydatów jest przypisane tylko radnym; teoretycznie liczba kandydatów nie może być większa niż liczba radnych, gdyż w praktyce, ze względu na obowiązek wyłączenia się z głosowania kandydata liczba kandydatów musi być niższa), przygotowanie kart do głosowania wybór komisji skrutacyjnej (w głosowaniu jawnym);

- oddanie głosów na kandydatów i ogłoszenie wyników przez komisję skrutacyjną – to wynik głosowania decyduje o wyborze przewodniczącego;

- uzewnętrznienie aktu wyboru w formie uchwały rady gminy, stwierdzającej wybór na daną funkcję, przy czym taka uchwała ma tylko deklaratoryjny charakter (wyrok NSA w Warszawie z 31 sierpnia 2000 r., sygn. II SA 762/00, LEX nr 54151).

Wyboru przewodniczącego rady dokonuje się w głosowaniu tajnym w obecności co najmniej połowy radnych w sposób, który uniemożliwia komukolwiek poznania, jak głosował dany radny – wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem byłoby głosowanie w podobny sposób, jak ma miejsce w czasie wyborów. Oczywiście, w przypadku, gdyby karty do głosowania były ponumerowane należałoby je tak rozdawać, by nie było możliwości poznania jak kto głosował a indywidualne głosowanie pozostawało tylko w domenie plotek i domysłów. W piśmiennictwie wskazuje się, że pierwsza sesja nowo wybranej rady gminy nie może zostać zamknięta dopóki nie zostanie wybrany przewodniczący rady! Oznacza to, że w praktyce taka sesja może trwać nawet kilka dni – wówczas w trakcie sesji zarządzane są przerwy. Z chwilą wyboru przewodniczącego rady przejmuje on od przewodniczącego seniora dalsze prowadzenie obrad rady.

Kolejnym elementem sesji inauguracyjnej – zgodnie z zapowiedziami ze strony Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej – będzie złożenie ślubowania przez wójta. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania o następującej treści:

„Obejmując urząd wójta (burmistrza, prezydenta) gminy (miasta), uroczyście ślubuję, że dochowam wierności prawu, a powierzony mi urząd sprawować będę tylko dla dobra publicznego i pomyślności mieszkańców gminy (miasta).” Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania: „Tak mi dopomóż Bóg”.

Uchylanie się od złożenia ślubowania w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów wójta jest równoznaczne z odmową złożenia ślubowania. Z chwilą złożenia ślubowania przez wójta wyczerpany zostanie porządek obrad ustalony przez komisarza wyborczego. Nowo wybrany przewodniczący będzie mógł zamknąć sesję albo złożyć wniosek o zmianę porządku obrad poprzez poszerzenie porządku obrad o dodatkowe kwestie. Wniosek o zmianę porządku obrad mogą zgłosić także radni. Decyzja w tym zakresie zapada bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady.

Sesja inauguracyjna (podobnie jak i każda inna) jest dostępna dla publiczności i każdy obywatel może w niej uczestniczyć. Być może dobrą tradycją naszej Gminy mogłaby stać się powszechna obecność  na takiej sesji. Po to, by z jednej strony wysłuchać ślubowania ludzi, którzy odnieśli sukces w wyborach a z drugiej strony, by niejako od razu im przypomnieć, że wybralismy swoich przedstawicieli, którzy mają dbać o interes naszych małych wspólnot, a nie swoich "panów i władców"...